رسائل فقهی (علامه جعفری)كتاب "رسائل فقهى" که تألیف حضرت استاد علامه جعفری مى‌باشد، در پاسخ به نياز روز افزون جامعه به اين گونه مباحث و تقاضاهاى مكرر فضلاء و روحانيون و علاقمندان مباحث فقهى، به همت مؤسسه نشر کرامت آماده و تدوين و چاپ گشته است. ۱ - درباره مؤلفعلامه فقيه استاد محمد تقی جعفری قدس سره در مرداد ماه سال ۱۳۰۴ هجرى شمسى( مطابق ۱۳۴۴ هق) در شهر تبریز به دنیا آمد، ایشان به همراه برادرشان مقارن سالهاى پايانى جنگ جهانى دوم به مدرسه طالبیه تبريز رفته و تحصيلات علوم دينى را پى‌گرفتند . محمد تقى سپس به تهران عزیمت کرده و در مدرسه مروى اين ديار مطالعه و تحصيل متن رسائل و مکاسب را پى‌گرفت. علامه محمد تقى جعفرى در شهر مقدس قم در مدرسه فيضيه در كلاس درس اخلاق حضرت امام خمینی ( قدس سره) حضور يافت، و پس از مدتی به نجف اشرف هجرت کرد. علامه جعفرى در اصول، خارج مقالات آقا ضیاء الدین عراقی را خدمت مرحوم آقا میرزا حسن یزدی آموخت، استاد محمد تقى جعفرى اين توفيق را به دست آورد كه در علم اصول مدت يازده سال شاگرد سید ابوالقاسم موسوی خویی باشد كه تقريبا دو دوره را در بر مى‌گرفت، فقیه ، عارف و حكيم الهى شیخ مرتضی طالقانی در نجف حدود يك سال و نيم در مباحث عرفانى و حكمت علامه جعفرى را به فيض رسانيد و از لحاظ روحى بر وى تأثيرى شديد و سازنده گذاشت. ایشان پس از يازده سال اقامت در نجف اشرف به ایران بازگشت و در تهران مشغول به تدریس علوم ومعارف گشت و بعد از مدتی به تأليف، تحقيق و امور زير بنايى روى آورد، هر چند اين حكيم نامدار غالبا به فلسفه و علوم انسانی پرداخته و آثارى را كه خود بر جاى نهاده اكثرا در چنين زمينه‌هايى است ولى اهميت فقه هيج وقت از نظرش دور نبوده است و پس از پايان تحصيلات در حوزه نجف و نيل به مقام اجتهاد احساس نمود كه خلأ فكرى جامعه در زمينه علوم انسانى است، لذا به تحقيق پيرامون موضوعاتى پرداخت كه هم ضرورت داشت و نيز ديگران به آن توجه نداشتند، با اين همه در زمينه برخى مسائل فقهى تحقيقاتى عالى نموده و در مباحثى كه مطرح كرده استقلال فكرى خود را حفظ نموده است. ۲ - درباره كتاب در عرصۀ علم و فرهنگ معاصر ايران و جهان اسلام ، چهرۀ تابناك انديشمند وارسته و متفكر فرهيخته حضرت استاد علامه آية الله محمد تقى جعفرى دام ظله العالى اغلب در ابعاد فلسفه، عرفان ، تحليل جهان بينى‌ها، انسان شناسى، مولوی شناسى و تفسیر نهج البلاغه شناخته شده است، و احاطه و اشراف كم نظير ايشان بر مسايل فقهى و حقوقى اسلام كمتر بازتاب اجتماعى و ظهور و بروز داشته است. به نظر مى‌رسد كه يكى از دلايل اين امر اتخاذ رسالت فرهنگى ايشان در عرصۀ اجتماع و دانشگاه، پس از خروج از حوزه علمیه نجف اشرف در چهار دهۀ پيش بوده است. به رغم آن كه حضرت استاد در حوزه‌هاى علميه از جايگاه والا و اعتبار فراوان در عرصۀ فقه و شرايط مساعد براى كسب مدارج و مراتب اعلاى حوزوى برخوردار بودند، بنا به ضرورت زمان به موضوعات مبتلا به و مورد نياز دانشگاهيان و جامعۀ علمى كشور در زمينۀ معارف اسلامى و جهان‌بينى‌ها اهتمام ورزيده و ساليان سال جانهاى تشنۀ مخاطبان مشتاق خويش را از شراب طهور معارف حكمى و ربانى سيراب نموده‌اند. حال آن كه، بدون اغراق و به شهادت بسيارى از صاحب نظران و انديشمندان، حضرت استاد علامه جعفرى در حوزه معارف فقهى و حقوقى اسلام نيز همانند ساير عرصه‌ها، باريك بينى‌ها، ژرف انديشى‌ها، ابتكارات و انديشه‌هاى بديع و راه گشاى فراوانى دارند كه اندكى از آن به جامعه عرضه گشته است. البته در ساليان گذشته موارد بسيارى از مباحث فقهى و نكته سنجى‌هاى فقيهانۀ ايشان در لابلاى ساير آثار مكتوب و سخنرانى‌هاى منتشره يافت مى‌شود كه از ديد محققان و انديشمندان نكته‌ياب و سخن سنج پنهان نمانده است. هم چنين بعد از دو اثر منتشره حضرت استاد در حوزۀ علميه نجف در زمينه مسايل فقهى به زبان عربی ، به نامهاى« الأمر بین الأمرین » و« الرضاع » تقريرات دروس دو تن از مراجع و مدرسان برجستۀ حوزۀ نجف، نخستين كتابى كه به خامۀ ايشان در زبان فارسی در اين زمينه انتشار يافت، كتاب كم نظير و پر نكتۀ« منابع فقه » بود كه در سال هزار و سيصد و چهل و نه( ه. ش) عرضه گشت و هم اكنون ناياب است. ۳ - چاپ كتاب كتاب حاضر كه جلد اول از مجموعۀ« رسائل فقهى» حضرت استاد علامه جعفرى مى‌باشد، در پاسخ به نياز روز افزون جامعه به اين گونه مباحث و تقاضاهاى مكرر فضلاء و روحانيون و علاقمندان مباحث فقهى، به همت مؤسسه نشر کرامت آماده و تدوين و چاپ گشته است. ۴ - مباحث كتاب شش رسالۀ اول اين كتاب تحت عناوين« طهارت اهل كتاب»، [۱]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۱۱.
« حكم ذبايح اهل کتاب »، [۲]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۳۹.
« عدم انحصار موارد نه گانۀ زکات »، [۳]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۴۷.
« قاعده لا ضرر و لا ضرار »، [۴]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۷۷.
« حليت و حرمت گوشت انواع حيوانات»، [۵]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۱۰۹.
همان مقالات منتشره در كتاب« منابع فقه» مى‌باشند كه در اينجا با اندكى اصلاحات، مجددا به چاپ مى‌رسند. مقالات مزبور بخشى از سخنرانى‌هايى است كه حضرت استاد از اواسط سال ۱۳۴۷( ه. ش) تا اواخر سال ۱۳۴۸( ه. ش) براى تعدادى از اعضاى انجمن اسلامی مهندسين و جمعى از علاقمندان ايراد فرموده بودند. برخى ديگر از موضوعات مطروحه در آن جلسات از قبيل مباحث فقهى مربوط به استعمال طلا و نقره، ريش تراشى، مجسمه سازى، نقاشى و موسیقی در آن زمان امكان انتشار نيافتند كه اميد است در ادامۀ مجلدات همين عنوان كتاب و يا به صورت مستقل با نظريات معظم له در مسائل مستحدثه به چاپ برسند. همان گونه كه كتاب مستقلى تحت عنوان« موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی » و با نگاهى به ابعاد فقهى موضوع، توسط همين مؤسسه در دست تدوين و آماده سازى مى‌باشد كه با عنايات خداوند به چاپ خواهد رسيد. هفتمين رسالۀ كتاب حاضر، با عنوان« كيفر سرقت در اسلام»، تقريرات درس حضرت استاد مى‌باشد كه توسط محقق انديشمند جناب آقاى منوچهر صدوقی ( سهى) به رشتۀ تحرير در آمده است. [۶]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۱۲۵.
رسالۀ« مقایسه حقوق بشر در اسلام و غرب و تطبیق آن دو با یکدیگر » هشتمين مقالۀ اين مجموعه است كه گزيدۀ قسمت‌هايى از كتاب ارزشمند حضرت استاد جعفرى با عنوان« تحقيق در دو نظام حقوق جهانى بشر از ديدگاه اسلام و غرب و تطبيق آن دو با يكديگر» مى‌باشد. [۷]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۱۴۳.
سه رسالۀ انتهايى اين كتاب با عناوين« بحثى در بارۀ امر به معروف و نهی از منکر »، [۸]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۲۳۱.
« حرمت سقط جنین » [۹]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۲۴۷ .
و« مسئوليت مدنى ناشى از جرم كودكان بزهكار در فقه و حقوق اسلامى» براى اولين بار به اين شكل انتشار مى‌يابند. [۱۰]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۲۶۳.
پايان بخش كتاب حاضر متن برخى از پرسش‌هاى فقهى و حقوقى است كه در بارۀ چهار موضوع مشخص از حضرت استاد به صورت كتبى و يا حضورى بعمل آمده است، كه پس از تنظيم تحت عنوان استفتائات در بارۀ« بيمارى‌هاى علاج ناپذير»، [۱۱]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۲۹۵.
« انتقال نطفۀ مرد به رحم زن»، [۱۲]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۳۰۵.
« عمل قاضى به علم خود در قضاء» [۱۳]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۳۱۱.
و« ماهيت طنز در فرهنگ دينى»، براى نخستين بار به چاپ مى‌رسند. [۱۴]
رسائل فقهى، محمد تقی جعفری، ج۱، ص ۳۱۹.
جلد دوم كتاب« رسائل فقهى» مشتمل بر رسالاتى ديگر در بارۀ ربا، مجسمه سازى، استعمال طلا و نقره و برخى مسايل فقهى و مستحدثه ديگر، در دست تنظیم مى‌باشد كه ان شاء الله چاپ و عرضه خواهد شد. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |